Ανθρωπιά: τόσο οικεία, τόσο απρόσιτη

Ανθρωπιά. Μια λέξη που απευθύνεται σε όλους μας και ταυτόχρονα εκφράζει λίγους. Πόσο οξύμωρο πως ό,τι είμαστε περιγράφεται με το λεκτικό σύνολο «άνθρωπος», λέξη ετυμολογικά συγγενής με τη λέξη ανθρωπιά, από το εννοιολογικό περιεχόμενο της οποίας έχουμε τόσο απομακρυνθεί. Ανθρωπιά. Τόσο οικεία, όσο και απρόσιτη.

Σε θεωρητική βάση, ανθρωπιά είναι η ιδιότητα που έχει κάποιος να είναι καλός άνθρωπος, φαντάζομαι όχι μόνο με τους συνανθρώπους του, αλλά –επικαλούμενη ξανά την ετυμολογική συγγένεια– θα έπρεπε πρώτα με αυτούς. Θα πρέπει να σέβεται, να κατανοεί και να συμπαραστέκεται, να αιτιολογεί, αν όχι να δικαιολογεί.

Δε ζούμε σε ιδανικό κόσμο, χωρίς αυτό να είναι απαραίτητα αρνητικό, καθώς με αυτόν τον τρόπο έχουμε το χρέος και την ανάγκη να γινόμαστε καλύτεροι. Δεν είναι παράλογο, λοιπόν, αυτά που συμβαίνουν γύρω μας τον τελευταίο καιρό, μόνο σε ιδανικό κόσμο να μην συναντώνται. Γιατί αντιστρέφοντας τον παραπάνω ορισμό, δεν έχεις ανθρωπιά όταν δεν είσαι καλός άνθρωπος με τον άνθρωπο, τον κρίνεις και δεν τον κατανοείς ώστε δεν αιτιολογείς τις αντιδράσεις ή τη συμπεριφορά του. Αλλά δεν έχεις ανθρωπιά, κυρίως, όταν δεν τον σέβεσαι, δε σέβεσαι την ανθρώπινη υπόστασή του, τα κοινά δικαιώματα, τις ίσες ευκαιρίες και επιλογές σε όλους τους τομείς της ζωής. Ίσως λοιπόν δε ζούμε σε ιδανικό κόσμο, αλλά το μόνο σίγουρο είναι ότι έχουμε χάσει τον προσανατολισμό μας.

Και αφού μιλάμε για τον άνθρωπο, ας δούμε και τον ορισμό του ανθρώπου γιατί κάποιοι φαίνεται πως τα έχουν μπερδέψει. Ο άνθρωπος είναι το λόγον ἔχων (=που έχει λογική) ον που έχει όψη άνδρα (από τα αρχαία «ἀνήρ» και «ὤψ»). Όπως έλεγε ο Σωκράτης «ο δε άνθρωπος άπαξ και δεί κάτι – άπαξ δηλαδή και «όπωπε» κάτι – και αναθρεί και συλλογίζεται ό,τι όπωπε. Από τα ανωτέρω προκύπτει ότι ο άνθρωπος σωστά ονομάστηκε «άνθρωπος», διότι είναι το μοναδικό ζώον, το οποίον «αναθρεί ά όπωπε», παρατηρεί δηλαδή με μεγάλη προσοχή ό,τι έχει δεί». Το τι βλέπει ο κάθε άνθρωπος, το πώς το συλλογίζεται και το τι λέει γι’ αυτό, είναι μία εντελώς διαφορετική υπόθεση, βέβαια. Εξάλλου, όπως έχω γράψει κι άλλες φορές, ο στόχος είναι να μάθουμε να δεχόμαστε το διαφορετικό γιατί δεν είμαστε όλοι τέλειοι, ούτε όλοι άνθρωποι, ούτε σώφρονες, ούτε ειδήμονες. Όταν λέμε «άνθρωπος» επομένως, εννοούμε όλους τους ανθρώπους, από όλα τα μέρη της γης. Άρα και τους αλλοδαπούς, κι αυτοί είναι άνθρωποι! Είναι γεγονός πως αν θέλεις να μάθεις αν ένας άνθρωπος έχει ανθρωπιά θα πρέπει να δεις πώς αντιμετωπίζει τον άνθρωπο.

Δεν μπορώ να πιστέψω ότι έχουν ανθρωπιά όσοι τις τελευταίες μέρες διατυμπανίζουν τρόπους δίωξης των προσφύγων και μεταναστών πιστεύοντας ότι αυτό είναι ένα από τα βασικότερα προβλήματα που ταλανίζει την ελληνική οικονομία και την Ελλάδα γενικότερα. Δεν αποδέχομαι την κριτική που ασκείται σε όσους υποστηρίζουν ότι πρέπει να υπάρχει περίθαλψη και καταλύματα που να προσφέρονται σε αυτούς τους ανθρώπους. Δεν είναι μόνο ηθικό ζήτημα, είναι καταπάτηση ανθρώπινων δικαιωμάτων! Δεν αναγνωρίζω αυτές τις αντιδράσεις, ειδικά από τους Έλληνες που έχουν βιώσει και τη μετανάστευση (την οποία αναβιώνουν και στις μέρες μας) αλλά και την προσφυγιά. Γιατί, ναι, έχετε δίκιο, οι πρόσφυγες της Μ. Ασίας ήταν Έλληνες. Οπότε αντί τώρα να δημιουργηθούν στρατόπεδα για να δώσουμε στους μετανάστες τα πρώτα εφόδια, να καταμετρηθούν (ώστε να μην είναι πια λαθρομετανάστες, αλλά πρόσφυγες που ζητούν άσυλο στη χώρα μας) ή να αναδιανέμουμε τη  γη ώστε να πάρουν κάποια κομμάτια να δημιουργήσουν τη ζωή τους (όπως έγινε κάποτε για τους Έλληνες), τότε ας τους διώξουμε ή βρίσουμε και να κάνουμε όλα αυτά στο όνομα της Ελλαδάρας μας, ακόμη κι αν δεν τα έκαναν ποτέ οι Έλληνες ως φιλόξενος λαός που θεωρείται ότι είναι. Αλλά η διαφορά για σας είναι στο ότι εκείνοι οι πρόσφυγες ήταν Έλληνες, ενώ αυτοί αλλοδαποί, αυτό είναι το επιχείρημά σας! Από πότε η εθνικότητα είναι κριτήριο για να μην έχεις ανθρωπιά; Συγνώμη, αλλά δεν μιλάμε για ανθρωπιστική κρίση γιατί η ανθρωπιά δεν υπάρχει στο λεξιλόγιό μας πια· μιλάμε για εθνική κρίση και για διχασμό, που όλοι γνωρίζουμε τις συνέπειές τους. 

Ποιοι από σας λέγεστε άνθρωποι όταν:

- δεν σέβεστε ότι οι μετανάστες ή πρόσφυγες είναι άνθρωποι με ίδια και ίσα δικαιώματα, που θα πρέπει να έχουν ευκαιρίες στη ζωή τους τις οποίες στερήθηκαν, ενδεχομένως χωρίς να το επιλέξουν;

- δεν κατανοείτε τα ανθρώπινα προβλήματα, τα οποία είναι κοινά για όλους, τη στιγμή που κι εμείς ζούμε σε μία ταλαιπωρημένη Ελλάδα με τόσους άνεργους και άλλους τόσους σε συνθήκες φτώχειας; (αλλά στην Ελλάδα ξέρουμε καλά να κατηγορούμε τον διπλανό για να μειώσουμε τη δική μας κατάντια. Απλώς δεν μπορώ να διαχωρίσω αν η οικονομική μας κατάντια είναι χειρότερη από την κατάντια μας ως άνθρωποι!)

- δεν συμπαραστέκεστε στους ανθρώπους, περιθωριοποιώντας τους με κριτήριο την εθνικότητα;

- κρίνετε τους ανθρώπους –όντας δήθεν ανώτεροι– και γενικεύετε μεμονωμένα περιστατικά βίας που προκαλούν αλλοδαποί, ενώ δεν κατανοείτε ότι, με ανάλογο τρόπο, τα αντίστοιχα παραπτώματα κάποιων Ελλήνων (που κι εσείς οι ίδιοι διαπράττετε) θα έπρεπε να καθορίζουν και το δικό μας χαρακτήρα (κάτι π.χ που το κάνουν οι Γερμανοί όταν μας λένε τεμπέληδες και δε σας αρέσει); Αλήθεια, πότε θα μάθουμε να μην κάνουμε αυτά που κατηγορούμε και όσα δεν μας αρέσει να μας κάνουν;

- λειτουργείτε αλόγιστα (ο άνθρωπος είναι το μοναδικό ον εφοδιασμένο με λογική) αφήνοντας τον άκριτο πατριωτισμό και την άγνοια της απαιδευσίας να σας κυριεύσουν;

Τέλος, κάποια γενικά ερωτήματα, για να αναρωτηθείτε:

Πόσο ανίδεοι είμαστε όταν πιστεύουμε ότι η ελληνική οικονομία ή η οικονομική κρίση εξαρτάται από/συνδέεται με τους αλλοδαπούς;

Πόσο απαίδευτοι είμαστε όταν θεωρούμε πως η αποπομπή των μεταναστών θα ανακουφίσει την Ελλάδα (είτε οικονομικά είτε πολιτισμικά);

Πόσο ανόητοι και απάνθρωποι, όταν ξεχνάμε την ανθρώπινη υπόστασή μας και παρασυρόμενοι από λαϊκιστές, βερμπαλιστές πολιτικούς αρχηγούς που μοναδικό στόχο έχουν τον αποπροσανατολισμό και τη εύκολη χειραγώγηση του πλήθους, καταλήγουμε να φερόμαστε με τρόπο απάνθρωπο προς τον άνθρωπο;